Dünya’nın Çatısı Tibet..

Dünya Turumun Tibet bölümünde kazandığım deneyimler..  Vizeler.. Belgeler.. Turlar.. Maliyetler.. Sağlık.. Kısaca Tibet gezmeleri için gerekli her şey..

Vizeler.. İzinler..

Dünyanın çatısındaki bu memleketin özel bir durumu var.. Maalesef bağımsız değiller.. Çin Halk Cumhuriyetine bağlı özerk bir bölge olarak geçiyor.. Yani Tibet’e gitmek istiyorsanız, Çin’e girmeniz gerekiyor.. Dolayısı ile öncelikle Çin vizesi gerekiyor.. Çin vizesi hangi şartlarda, nasıl alınır, kaça patlar, “Çin Çin Değerlendirmesi” yazımda bulabilirsiniz..

Aman dikkat, Tibet’e gitmek amacı ile Çin vizesine başvuruyorsanız, kesinlikle Tibet’e gideceğinizden bahsetmeyin.. İşlemler, sorgular, detaylar uzar.. Çin’i gezeceğim, Pekin-Shanghia falan deyip Çin vizesine başvurun..

Bir şekilde Çin vizesi aldınız diyelim.. Sıra geliyor Tibet İzinlerine.. Tibet, özel konumundan dolayı Çin hükümeti tarafından yoğun kontrol altında.. Elini kolunu sallayan gidemiyor.. Bölgeye giden yabancıların, yerel halkı fişekleyip ayaklandıracağından korkuluyor, her köşe başı polis, asker ve güvenlik şeritleri.. Bu sıkı güvenlik tedbirlerinden gezginler de nasibini alıyor.. Tibet Özerk Bölgesine Giriş ve Seyahat belgesi çıkarmanız gerekiyor.. Bu belgeyi de kendi başınıza çıkarmanız çok zor.. Bir tur acentesi aracılığı ile yapmanız gerekiyor.. Tibet’te bulunacağınız günler, konaklayacağınız yerler, gezeceğiniz şehir kasaba köyler, her şeyin programlanması gerekiyor.. Nitekim o köy kasabalara da kendi başınıza gidemiyorsunuz.. Size yerel bir rehber ve şoförü ile birlikte bir araç ayarlanıyor.. Araçta bir de polis oluyor.. Yani tek başınıza Tibet’i gezmek istiyorsanız, en az şoför, rehber, polis üçlüsü ile birlikte takılmanız gerekiyor.. Ki bu süper lüks bir şey ve inanılmaz pahalı.. Yani iş kalıyor Tur Acentesi ile koşullarda ve fiyatta anlaşmaya..

Bu noktada sonrasını Çin dışından halledebildiğiniz gibi Çin içindeyken de halledebilirdiniz.. Önceliğiniz erken davranmak olmalı.. 1-2 ay önceden tur programını ayarlamanız yararınıza olur.. Hem program daha net olur, hem fiyat daha uygun olur.. Ayrıca yanınıza başka gezginler iliştirerek bir grup oluştururlar ve fiyat daha da düşer.. Sonuçta araç, şoför ve rehberin masrafları sabit.. Kalıtımcı sayısı arttıkça size düşen pay azalır..

Bu genel bilgilerden sonra ben nasıl hallettim ve ne dersler öğrendim..

Çin’de 1 ay geçirdim.. Vize bitti.. Hong Kong’a mecburi çıkış yaptım.. Vizemi yeniledim.. 1 aylık bir Tayvan gezisi sıkıştırdım araya.. Ve sırf Tibet’e gitmek için Pekin’den Çin’e tekrar giriş yaptım… 1 Ayım var.. Hemen tur şirketi arayışlarına başladım.. 14 Mayıs 2016’da giriş yaptım.. 12 Haziran 2016’da çıkmam gerekiyor.. Yani 7-8 günlük bir Tibet turu yapacaksam buna Haziranın başında başlamalıyım.. Haziranın başına kalmış 15gün.. Tur şirketleri diyor ki Tibet İzinleri 15 iş gününde çıkıyor.. Yani biraz geç kaldım.. Ama biraz da korkutuyorlar.. Acele ettiriyorlar.. Biz sakin olalım.. Ve araştıralım..

Nasıl bir tur istiyorum..

Tur şirketlerinin internet sitelerini araştırdığımda farklı farklı tur paketlerinin olduğunu öğrendim.. Kimisi sadece Lhasa’yı gezdiriyor.. Kimisi Lhasa ve civardaki gölleri.. Kimi dağlarda trekking rotalarına çıkartıyor.. Ve kimisi Everest Ana Kamp gezisi içeriyor.. Yani ilk görüntü, gidilecek yerlerin belirlenmesi gerekiyor.. Tabi bunların fiyatları da farklı farklı.. Benim aklımdaki plan, Lhasa’yı görmek.. Everest Base Camp(EBC)’a gitmek.. Ve oradan da Nepal’e geçmekti.. Detaylar pek ilgimi çekmiyordu.. Ama planım daha başlamadan bozuldu.. Nisan 2015 Nepal depremi, Tibet-Nepal otoyolunu da vurmuş ve sınır bir yıldır kapalıydı.. Hala açılmamıştı.. Çin haberleri 2016 Haziran’da açılacak demesine rağmen, tur şirketleri haberlere güvenemediği için Lhasa-EBC-Kathmandu turlarını satmıyorlardı.. Tek çözüm Lhasa-EBC-Lhasa turu almak ve Lhasa’dan Kathmandu’ya uçmaktı.. Bölgeyi şöyle özetliyeyim, Lhasa Tibet’in içinde, ortalarında.. EBC’ye araçla gitmek 2 gün sürüyor.. Yani Lhasa’dan sabah çıktığınızda akşamı başka bir şehirde geçirmek sureti ile 2.günün akşamı bir sorun olmaz ise EBC’ye varıyorsunuz.. EBC zaten Tibet-Nepal sınırında.. Oradan 3-5saatlik bir yolculuk ile Nepal’e geçebiliyorsunuz.. Ama sınır kapalı olduğu için o 2 günlük yolu tekrar yaparak Lhasa’ya dönmeniz ve uçakla Nepal’e geçmeniz gerekiyor.. Tabi karadan gitmek 50$ civarında iken, Lhasa’dan Kathmandu’ya uçmak 330$ ve her zaman uçak yok. Ha siz Nepal’e geçmeyecek ve Çin’in içine geri dönecekseniz o farklı tabi.. Tatiliniz, geziniz bitecek ise, Nepal’e geçip orada da biraz zaman harcayıp, Kathmandu’dan Türkiye’ye doğrudan uçmanız daha ucuz olabilir.. Bunu da bir düşünün derim..

Tur paketinin programı..

Nepal’e geçecekseniz kesinlikle Lhasa-EBC-Kathamdu turu almanızı öneririm.. Kara sınırı kapalıysa Lhasa-EBC-Lhasa tek çözüm.. Tabi EBC’a gitmek istemiyorum diyorsanız o da ayrı.. Ama Tibet’e gelip Everest’i görmeden dönecekseniz, büyük eksiklik..

Çoğu tur şirketinin programında olan Lhasa-EBC-Lhasa turunun programı nasıldır peki?

Not: Öncelikle turda iken öğrendiğim bir şey, farklı firmalar tur satsa da bu gezginleri Lhasa’da toplayıp aynı rehber gezdiriyor.. Yani grupta farklı firmalara farklı fiyatlar ödeyenler olsa da aldıkları hizmet aynı..

Tur paketi içeriğinde, 1.gün insanları toplayıp otellerine yerleştirmek ile geçiyor.. 2.gün Lhasa içi.. 3.gün Lhasa içi.. Yani ilk gün Lhasa’ya erken geldiyseniz, Lhasa’da 3 gününüz oluyor ki bu biraz çok.. Unutmayın, tüm tur paketi gün hesabı ile çalışıyor.. Yani turun uzun olması fiyatı şişiriyor.. Tur şirketleri de “dinlenme ve yüksek rakımda bulunan Lhasa’ya alışma” diyerek her zaman bir gün fazla sayıyorlar.. Aynı şekilde son gün de aslında sizi otelden alıp havaalanına veya tren istasyonuna götürmek dışında bir şey yapmıyorlar..

Diğer günler de açıkçası yolda geçiyor..

1 gün sürüyor Shigatse’ye gitmek.. oradan yine 1 günde EBC’a.. EBC’ta geceleyip sabah dönüş yoluna çıkıyorsunuz.. 1 günde Ghatse’ye geliyorsunuz.. Diğer gün akşamında da Lhasa’ya dönmüş oluyorsunuz..

(Lhasa-Lhasa-Lhasa-Shigatse-EBC-Ghatse-Lhasa)

Son gün içinde de bazıları trenle, bazılar uçakla Tibet’ten ayrılıyor.. Günlük olarak plan bu.. Tur şirketleri bunu 8 günlük tur olarak satıyor ama 1.gün giriş, son gün çıkış.. Kaldı 5 tam gün.. Bunun da 3 gününde günde 10 saat yol gidiyorsunuz.. Değer mi? Her kuruşuna değer..

Tur paketinin detayları..

En önemlisi, Tibet İzin Belgesini acente ayarlıyor.. Yani sizin devletle uğraşmanız gerekmiyor.. Turu seçtiniz diyelim.. Tibet’e giriş tarihiniz belli, gezeceğiniz köy-kasaba-şehirler belli, çıkış tarihiniz belli.. Pasaport fotoğrafını yolluyorsunuz onlar belgeyi hallediyor.. Öyle 15gün sürüyor diyerek sizi aceleyle bir tur seçmeye zorluyorlar ama bana belgeyi 4 günde verdiler.. (mail attılar)..

Paket kapsamında neleri ödüyorsunuz?..

Ben budgettibettour diye bir firmadan aldım paketi.. Yukarıda yazdığım gibi benim için önemli olan Lhasa ve EBC idi.. Onu içeren ve benim Çin vize tarihlerime uygun bir tur seçtim.. Yine dediğim gibi detaylar benim için önemli değildi, açıkçası başka yer görmek istemiyordum.. budgettibettour’u seçmemin sebebi de bu oldu.. Detaylar hep ekstra.. Diğer firmalar her şey dahil paketler satarken, benim pakette, manastır tapınak gibi yerlerin giriş ücretleri hep ekstra idi.. Yani peşin ödemedim.. İstediğime gider, istediğime gitmem.. Ki sizi götürdükleri tüm tapınak ve manastırlara girerseniz bu 200$ gibi bir rakam tutuyor..

Grup indirimi..

Bu turlar cipler ile yapıldığı gibi otobüsler ile de yapılıyor.. Düşük bütçeli bir gezgin olarak cipler bana çok lüks.. Otobüslerde 6-12 kişilik gruplar oluşturuyorlar.. Şoför, rehber, polis, benzin.. Masraflar düşüyor.. Bize maliyeti de düşüyor.. Benim grup 12 kişilik bir grup oldu.. Tur almakta erken davranırsanız grup bulmanız kolaylaşır..

Konaklama koşulları..

İşte burada yanlış yaptım.. Bana ders oldu size küpe olsun.. Planım, tur bittikten sonra Lhasa’dan Kathmandu’ya uçmaktı.. Ama o tarihte uçak yok!.. Bir sonraki gün var.. Yani bir gün daha Lhasa’da kalmam gerekiyor.. Bunu acenteye belirtim.. Sonuçta her şeyin planlı olması gerekiyor!!!! Giriş-çıkış tarihleri ve yerleri belli olmalı.. Uçak biletini bile Tibet izini için kullanıyorlar!!! (öğretilen bu). Bir gün ekstra için benden 75$ istediler.. O gün beni kimse gezdirmeyecek, sadece konaklama.. Ve doğal olarak bu ücret bana fazla geldi.. İtiraz ettim.. Çok dedim.. Peki seni hostel odasına alalım dediler.. Kabul ettim.. 44$’a düştü.. Hostel odasında bir gece için 44$ ekstra ödedim.. Ama hiç aklıma gelmedi önceki günleri sorgulamak.. Sadece benden “tek olduğun için 150$ ekstra ödeyeceksin” dediklerinde “yaw ben odamı paylaşırım başkasıyla” deyip 150$dan yırtmıştım.. Nitekim tur başladı.. Beni Lhasa tren istasyonundan aldılar.. Otele götürdüler.. Check in yaptılar çeşitli belgeler ile.. Odama çıktım.. Ve işte o zaman fark ettim.. Oda benim için “sırtçantalı” için.. Süper lüks.. Bu işi daha ucuza halledebilirdim diye kendime kızdım.. Siz sorgulayın.. Ama önce fiyatta anlaşın.. O fiyat 3-4yıldızlı otellerde konaklama fiyatı olacak.. Onu bir sabitleyin önce.. Ondan sonra “yaw ben hostel odası istiyorum” deyip ekstra indirim isteyim..

Maliyet.. Dollar.. Yuan..

Gelelim neticeye.. 8 gün diye sattıkları 7 gecelik Lhasa-EBC-Lhasa turu için 700$’a anlaştım.. 1 gün ekstra hostel odası için 44$ ödedim.. Yani 9 gün/8 gece Tibet seyahatimin sabit masrafı 744$ oldu.. Bu ücrete izin belgesi – konaklama – rehberlik – tibet içi ulaşım hizmetleri dahil..

Onların verdiği fiyatlardan, maliyetin açılımını yaparsak, benden ekstra gün otel odası için 75$ istemişlerdi.. 7*75$ = 525$ otel + 44$ hostel = 569$ konaklamaya vermişim.. Geriye kalan 175$ izin belgeleri, ulaşım ve rehberlik hizmetlerine gitmiş.. Yani 175$ sabit desek, 7 gün de hostelde kalsanız 7*44$ = 308$.. Turu toplam 175$ + 308$ = 483$’a da halledebilirsiniz.. Denemek size kalmış.. Everest yolundaki şehirlerde hostel odası yok.. Hostel parası ödeyenler de otelde kalıyor.. Bir ekstra bilgi daha.. Yaw onlar niye ayarlıyor konaklamayı, ben girer kendim bulurum diyebilirsiniz.. Ben de öyle dedim.. Aradım ettim, ucuz hosteller var.. Hem de günlük 4-5$’a.. Ama maalesef yabancıya değil.. Sadece Çinlilere hizmet veriyorlar.. Yani Tibet Turu aldığımızda Lhasa’daki iki otelden birinde kalacağınız kesin.. Bir hostel odaları da olan Yak Otel.. Diğeri Gang-Gyan Otel..

Peki ekstralar..

EBC’ta çadırda geçirdiğiniz gecenin sabahı hariç otellerdeki her sabah kahvaltı fiyata dahil.. Açık büfe kahvaltı var ve çok zengin.. Öğlen ve akşam yemekleri kendi cebinizden.. Şehirde olduğunuzda alternatif çok ama yolda olduğunuzda öğlen yemeklerini mola yerinde yiyorsunuz.. Pek temiz değil.. Fiyatlar normalin üzerinde.. Ve belki de hayatınızda görebileceğiniz en pis tuvaletleri bu yollarda göreceksiniz..

Kesinlikle görmeniz gerekenler;

Potala Palace.. Lhasa’da kesin görmeniz gereken yapı.. 200¥ / 32$..

Everest Base Camp bileti.. 180¥ / 28$..

Diğer manastırlar tercihinize kalmış.. Rehber, yapılar hakkında genel bilgi veriyor.. Grup ile birlikte otobüse atlayıp manastırın olduğu yere gidiyorsunuz.. İçeri girmek size kalmış.. Ben çoğunun etrafındaki mahalleleri gezip daha fazla Tibetlilerin içinde olmaya çalıştım.. Ya da Manastır etrafında hacıların yürüme yolları oluyor onları gezin.. Yerliler için bir ibadet bu.. Manastır içleri biraz turistik olmuş artık..

Tibet’e nasıl gelip, nasıl ayrılacağız..

Bunun için de kısa bir bilgi vereyim.. Kesinlikte giriş-çıkış biletlerinizi kendiniz alın.. Tur acentesi her şeyi halledebilme yeteneğine sahip ama tabi bunun bir bedeli var.. Ben Çin’in Xining şehrinde iken yani Lhasa treninin kalkış noktasında iken acente ile muhatap oldum, tren bileti bitiyor, biz hemen sana alalım dediler, yine aceleye getirme taktikleri.. 600¥ tren bileti dediler.. Baktım netten.. 235¥.. Tren istasyonuna gidip bileti kendim almaya çalıştım, satmadılar.. Tibet İzin belgesini sordular.. Ki o zaman daha belge hazır değildi.. Çinlilerin ctrip sitesinden 5¥ komisyon ödeyerek 240¥’a online aldım bileti.. Yani 38$’a.. Ama acente benden 600¥/94$ istemişti.. Bu dakikadan sonra bir daha biletler konusunda muhatap olmadım acente ile.. Aynı şekilde dönüş biletinizi de kendiniz alabilirsiniz.. Ama trene binerken Tibet İzin Belgesi’nin çıktısını da göstermeniz gerekiyor onu unutmayın..

İlginç dersler – Çıkarımlar..

Vize koşulları..

Yukarıda açıklamıştım.. Ama şöyle enteresan bir şey oldu.. Tur grubunda tanıştığım Amerikalı bir çift.. Amerika’dan İstanbul aktarmalı Nepal’e gelmişler. Tibet Turlarının başlangıç ve bitiş noktası Kathmandu.. Yani Kathamdu’dan Lhasa’ya uçuyorlar, Lhasa-EBC-Lhasa turu yapıyorlar ve tekrar Kathmandu/Nepal’e uçuyorlar.. Ve Çin vizeleri yok!.. Turu satın almışlar.. Tur şirketi Tibet izin belgesini ayarlamış.. Orijinal belgeyi!!! Onlara yollamış.. Onlar pasaportlarının arasında bu ıslak mühürlü belge ile Tibet(Çin)e giriş yapıyorlar, Çin’e giriş mühürleri de pasaporta değil bu belgeye basılıyor.. Çıkış yaparken yine bu belgeye çıkış mührü basılıyor.. Yani pasaport hiç mühürlenmiyor.. Bu durumda Çin vizesi kullanmadan girip çıkmış oluyorlar.. Ama bu A4 boyutundaki bir sayfalık belgeyi kaybettin mi pasaport kaybetmiş gibi oluyorsun.. Tabi bu belgenin aslının sana ulaşması da tur şirketinin ekstra maliyetleri arasında.. Ayrıca aylarca önceden plan yapılması gerekiyor..

Konaklama koşulları..

Tibet özel bölge, şöyle kayıt, böyle kayıt.. Kafana göre takılamazsın.. İzin belgen ile gezmen gerekiyor.. Belgen ile rehberin tarafından otele kaydediliyorsun.. Kafana göre otel bulamıyorsun falan.. Şartlar.. Kurallar.. Söylenenler hep böyle.. Ama ne oldu.. Lhasa’da kaldığım toplam 5 günde, geceliğine 75$ ödediğim otelimde, bir gün bile kalmadım.. Tüm zamanımı Couchsurfing’ten tanıştığım arkadaş ile geçirdim.. Yasak mı.. Yasakmış.. Sözde.. Tamam bir otele kayıtlı olmanız gerekiyor.. Ama nerede konakladığınızı kimse takip etmiyor.. Couchsurfing’ten bağlantı bulabiliyorsanız, en ucuz konaklama koşullarını seçip otele sadece kahvaltı için uğrayabilirsiniz..

Yanınızda ne getirmeniz gerekiyor..

Mayıs’tan Ekim’e kadar oralar yaz.. Bu fiyatların yüksek, turistin fazla olduğu anlamına da geliyor ama ulaşımı izinleri kolay bir yer olmadığı için öyle fazla da turist yok.. Bu dönemde, Lhasa’da gündüz tshirt-terlik takılabilirsiniz.. Akşamları hafif serinliyor.. Diğer şehirler de hemen hemen aynı.. Öyle bot-mont-bere gerektiren bir durum kesinlikle yok.. Sadece EBC soğuk.. Sonuçta 5200m.. Sağlam soğuk.. İşte orada ne varsa gitmeniz gerekiyor.. İçlik, eldiven, bere, mont.. Kar yok.. Bot gerekmiyor.. Ama soğuktan koruyun kendinizi.. Güneşin doğuşunu görmek için sabah 5te kalkıp çadır alanından EBC’te 5km yol yürüdüğünüzde, bitarafınız donabilir..

Nedir bu yükseklik hastalığı?

Bilimsel olarak başka yerlerde okursunuz.. Ben basitleştireyim.. Yükseğe çıktıkça oksijen inceliyor.. Çekiyorsun çekiyorsun gelmiyor.. Dolayısı ile vücut yeterli enerji alamıyor.. Hemen yoruluyorsun.. Beyne yeterli okjisen gitmediği için de başın ağrımaya başlıyor.. Özeti bu.. 3000m civarında birkaç dağ yürüyüşü yaptım ama pek yorulmamıştım.. Nedir yaw bu yüksekli hastalığı, beni etkilemiyor galiba diyordum.. Xining-Lhasa trenine bindim.. Uyukluyorum.. Gece 02 gibi dehşet bir baş ağrısı ile uyandım.. Ama anlatamam.. Sanki birisi başımı mengeneye sıkıştırıyor.. Noluyor lan dedim.. İnsan böyle bir acı ile uykusundan uyanınca tırsıyor tabi.. Anons geldi trenden.. Bir durağa gelmişiz.. Tanggula İstasyonu.. 5066m kotunda.. Dünyanın en yüksekteki tren istasyonu.. Bol bol su içiyorsun.. Yavaş hareket ediyorsun.. Arada ağrı kesici alıyorsun.. Geçiyor.. Çok korkulacak bir şey değil.. Lhasa sokaklarında yürürken mesela yanınızdakiler ile çok muhabbet ederseniz nefes nefese kalıyorsunuz.. Hem muhabbet, hem yürüme yapmayın.. Arada dinlenin.. EBC’de.. Everest’i görmenin heyecanı ile baş ağrısı falan kalmıyor.. Tabi bunların hepsi kişisel sağlık sorunları.. Herkesi farklı etkiler.. Grupta Jameika asıllı İngiliz bir kız vardı.. Hayatında 50m’den yukarı çıkmamış.. Baş ağrısından süründü mesela o..

Ve Everest..

Anlatılmaz.. Bakılır.. Böyle durup bakıyorsun.. Saatlerce.. O kadar yüce ki.. ve buna insanoğlu nasıl çıkabilmiş diyorsun.. Saygı..

Tibette gezgin olmak böyle.. Varsa sorunuz buyrun gelsin.. Gelen sorulara cevaben yazıyı sık sık güncelleyebilirim.. Tibet inanılmaz bir yer.. Tibet insanı da.. Gidin görün derim.. Sırf Everest için.. Ya da sırf şu masmavi gökyüzü için gidin..

Kalın Sağlıcakla..

#letsgoturko